Compost op zandgrond zorgt voor een flinke toename van het organische stofgehalte. Door de extra vrijkomende mineralen kunnen opbrengsten hoger uitvallen, maar is de benutting van de nutriënten lager. Zorg daarom bij compost gebruik voor zo min mogelijk periodes van braak, om nitraatuitspoeling te voorkomen.
Compost wordt veel gebruikt vanwege de voordelen op gebied van bodemkwaliteit. In een achtjarig onderzoek op zandgrond in Vredepeel en dalgrond in Valthermond is onderzocht of het toedienen van extra groencompost effect heeft op opbrengst en verschillende bodemkwaliteit aspecten. Jaarlijks werd er circa 15 ton/ha compost toegediend (Vredepeel en Valthermond) of twee keer 50 ton/ha met drie jaar ertussen (Vredepeel). De extra compostgift werd aangebracht bovenop de standaard bemesting met kunstmest.
Opbrengstsstijging bij 50 ton gift
De belangrijkste bevinding uit het onderzoek is dat het organische stof gehalte van de bodem toeneemt door composttoediening. Dit leidt tot een hogere koolstofvoorraad en bevordert het bodemleven (zowel micro-organismen als regenwormen). Gemiddeld is over acht jaren een hogere gewasopbrengst gemeten in de twee keer 50 ton gewassen: consumptieaardappel (+7%), lelie (+2%), graan (inclusief stro, +6%), peen (+9%) en in maïs (+14%). De opbrengsten op percelen waar 15 ton compost extra is aangevoerd gaven geen of nauwelijks opbrengstverschillen vergeleken met de reguliere bemestingsmethode.
Geen duidelijk effect op bodemstructuur en waterhuishouding
Op gebied van bodemkwaliteit was er geen duidelijk effect op de bodemstructuur en waterhuishouding. Deze aspecten zouden op termijn wel kunnen verbeteren, met name door de verhoging van organische stof in de bodem. In de proef waren geen verhoogde gehaltes van plantparasitaire aaltjes, pathogene bodemschimmels of verhoogde onkruid druk gevonden. De mineralisatie van nutriënten uit compost is lastig te voorspellen en daarom zal de nutriëntenbenutting lager zijn. Ook bleek de nitraatuitspoeling in het najaar circa 30% hoger dan bij de behandeling zonder compost.
Effect verschilt per jaar en perceel
De economische analyse toont dat de maatregel gemiddeld genomen geen duidelijke winst of verlies oplevert, maar dat het effect per jaar en per perceel kan verschillen. Inpassing op het bedrijf wordt relatief eenvoudig geacht, zeker wanneer compost al beschikbaar is via een nabijgelegen leverancier. Wel is de beschikbaarheid van (goede kwaliteit) compost gelimiteerd, wat momenteel veel telers weerhoudt van het gebruiken.
De factsheet concludeert dat extra compost bijdraagt aan meer bodemleven en koolstofvastlegging, maar dat aandacht nodig blijft voor uitspoeling van nutriënten en de kwaliteit van de compost.
Adviezen voor organische stofbeheer
- Maak een organische stofbalans over de gehele vruchtwisseling i.p.v. per jaar of per perceel
- Zorg voor regelmatige toediening van gevarieerde organische stof
- Externe OS-aanvoer heeft gevolgen voor de plaatsingsruimte van N en P, interne OS-aanvoer niet. Zoek dus ook mogelijkheden voor interne OS-aanvoer, door gewasresten en groenbemesters.
Links
Lees de factsheet met alle effecten op zand- en dalgrond hieronder:
Auteur: Martine Trip