Een Europese inventarisatie bracht aan het licht dat biomechanische processen het meeste perspectief bieden voor duurzaam herstel van verdichting in de diepere ondergrond. Diepwortelende gewassen (biowoelers) zijn niet alleen effectief op grotere diepte meer hebben ook relatief weinig negatieve effecten op de bovengrond.
Bodemverdichting door landbouwvoertuigen is een van de grootste bedreigingen voor de bodemproductiviteit en voor het ecologisch en hydrologisch functioneren van de bodem. Landbouwmachines zijn in de afgelopen decennia aanzienlijk groter en zwaarder geworden. Daardoor is de verdichting sterk toegenomen. Bodemverdichting voorkomen is belangrijk omdat structuurbederf de opbrengst decennialang kan verlagen; ook leidt verdichting tot minder infiltratie en berging van water. Als een bodem eenmaal verdicht is, zijn er verschillende maatregelen om dit op te lossen. De vraag is echter welke maatregelen toepasbaar zijn, hoe lang ze effectief zijn en onder welke omstandigheden ze het beste gebruikt kunnen worden.
Biomechanisch herstel
In het kader van het project EJP SOILCompaC is onderzoek gedaan naar het herstel van verdichte bodems. Er is een overzicht gemaakt van veldexperimenten met herstelmaatregelen in verschillende landen om na te gaan hoe snel herstel mogelijk is en welke processen daarbij een rol spelen. Het overzicht omvat mechanische maatregelen(grondbewerking), biomechanische (‘biosubsoiling’ of ‘biowoelers’) en natuurlijke bodemfysische processen. Het onderzoek richtte zich op verdichtingen in de laag direct onder de ploegzool (25-50 cm onder maaiveld).
In het verleden werd vaak gekozen voor het mechanisch openbreken van de verdichte grond, bijvoorbeeld door diepploegen, woelen of diepmengen. Dit verbeterde de toestand van de grond op korte termijn, maar meestal treedt binnen enkele jaren weer verdichting op. Het grootste nadeel van de meeste mechanische methoden is dat in veel gevallen de volledige bodemstructuur wordt verstoord, waardoor de mechanische sterkte en het vochtleverend vermogen sterk afnemen.
De inventarisatie laat zien dat natuurlijke herstelmethoden de geringste kans geven op verstoring van natuurlijke structuren en snelle herverdichting. Vooral in sommige kleihoudende bodems kunnen ontwatering en bevriezing de bodemstructuur herstellen, maar het effect op de ondergrond (dieper dan 25 cm onder maaiveld) lijkt over het algemeen beperkt. De meest veelbelovende techniek is het gebruik van diepwortelende gewassen, ook wel biowoelers genoemd. Deze hebben effect tot in de ondergrond en slechts een beperkte negatieve invloed op de bovengrond. Er is echter meer onderzoek nodig naar de meest geschikte diepwortelende gewassen, onder welke bodemomstandigheden ze het effectiefst zijn en hoe ze in het teeltsysteem kunnen worden ingepast.
Zie hier het rapport.
Kijk hier naar een animatie.
Klik hier voor een video.