Home » PPS Beter Bodembeheer » Publicaties » Organische stof

Organische stof

Wetenschappelijke publicaties

Hanegraaf M.C., Vervuurt W., Jansen S., Olijve A.J., Van de Berg, W., De Haan, J. 2022 - Grounds for assessing regional reference values for organic carbon contents in soil. Proceedings World Congress of Soil Science, Glasgow.
Hanegraaf M.C., Waren-Raffa, D., Van den Berg, W., Di Lonardo, S & R. Martin. 2022 - Modelling the impact of the soil microbiome on carbon sequestration in the AGROECOseqC-project. EJP Soil Science Days 8-9 June 2022, Palermo.
Hanegraaf M.C., De Haan J.J., Van Geel W.C.A. Van den Berg W, Burgers S.L.G.E., and Rossing W.A.H. 2019. Field specific mineralisation rate of SOC. Proceedings SISPA, 18 June 2019.
Schröder, Jaap J. ; Berge, Hein F.M. Ten; Bampa, Francesca ; Creamer, Rachel E. ; Giraldez-Cervera, Juan V. ; Henriksen, Christian B. ; Olesen, Jørgen E. ; Rutgers, Michiel ; Sandén, Taru ; Spiegel, Heide. 2020. Multi-Functional Land Use Is Not Self-Evident for European Farmers: A Critical Review. Frontiers in Environmental Science 8.
Pijlman, J. S. Berger, F. Lexmond, J. Bloem, J. W. van Groeningen, E.J.W. Visser, J. W. Erisman, N. van Eekeren. 2020. Can the presence of ribwort plantain (Plantago lanceolata L.) improve nitrogen cycling in dairy grassland systems on peat soils? New Zealand Journal of Agricultural Research 63, 1, p. 102-122.
Hijbeek, R., Pronk, A. A., van Ittersum, M. K., Verhagen, A., Ruysschaert, G., Bijttebier, J., ten Berge, H. F. M. 2019. Use of organic inputs by arable farmers in six agro-ecological zones across Europe: Drivers and barriers. Agriculture, Ecosystems and Environment, 275, 42-53.
Harms Imke, Romke Postma, Kimberly van de Vegt & Janjo de Haan, 2019. Input values for the organic matter balance: catch crops and crop residues. NMI-report 1740.N.18, Wageningen, Nutrient Management Institute NMI B.V.
Sandén, T., H. Spiegel, H. P. Stüger, N. Schlatter, H. P. Haslmayr, L. Zavattaro, C. Grignani, L. Bechini, T. D′Hose, L. Molendijk, A. Pecio, Z. Jarosz, G. Guzmán, K. Vanderlinden, J. V. Giráldez, J. Mallast and H. ten Berge. 2018. European long-term field experiments: knowledge gained about alternative management practices. Soil Use and Management 34(2): 167- 176.
Bijttebier, J., G. Ruysschaert, R. Hijbeek, M. Werner, A. A. Pronk, L. Zavattaro, L. Bechini, C. Grignani, H. ten Berge, F. Marchand and E. Wauters. 2018. Adoption of non-inversion tillage across Europe: Use of a behavioural approach in understanding decision making of farmers. Land Use Policy 78: 460-471.
D'Hose, T., L. Molendijk, L. Van Vooren, W. van den Berg, H. Hoek, W. Runia, F. van Evert, H. ten Berge, H. Spiegel, T. Sandèn, C. Grignani and G. Ruysschaert. 2018. Responses of soil biota to non-inversion tillage and organic amendments: An analysis on European multiyear field experiments. Pedobiologia 66: 18-28.
Hijbeek, R., A. A. Pronk, M. K. van Ittersum, H. F. M. ten Berge, J. Bijttebier and A. Verhagen. 2018. What drives farmers to increase soil organic matter? Insights from the Netherlands. Soil Use and Management 34(1): 85-100.
Hijbeek, R., H. F. M. ten Berge, A. P. Whitmore, D. Barkusky, J. J. Schröder and M. K. van Ittersum. 2018. Nitrogen fertiliser replacement values for organic amendments appear to increase with N application rates. Nutrient Cycling in Agroecosystems 110(1): 105-115.
M. Schrama, J.J. de Haan, M. Kroonen, H. Verstegen, W.H. Van der Putten, Crop yield gap and stability in organic and conventional farming systems, Agriculture, Ecosystems & Environment, Volume 256, 2018, Pages 123-130, ISSN 0167-8809,
M. Schrama, J.J. de Haan, M. Kroonen, H. Verstegen, W.H. Van der Putten, Reply to comment by Van de Ven et al. on our paper “Crop yield gap and stability in conventional and organic systems”, Agriculture, Ecosystems & Environment, Volume 267, 2018, Pages 83-86, ISSN 0167-8809.
Haan, J. de and van Geel, W. 2018. Animal manure use in vegetable production in the Netherlands. Acta Hortic. 1192, 73-80.
R. Hijbeek, M.K. van Ittersum, H. ten Berge and A.P. Whitmore. Evidence review indicates a re-think on the impact of organic inputs and soil organic matter on crop yield. Paper presented to the International Fertiliser Society, Cambridge, 7th December 2018. Proceedings 826. ISBN 978-0-85310-463-6.
Berge, H.F.M. ten; Schroder, J.J. ; Olesen, Jørgen Eivind ; Giraldez Cervera, J.V. 2017. Preserving agricultural soils in the EU. Research for AGRI Committee. Brussels: European Parliament 135p.
Bos, Jules F.F.P. ; Berge, Hein F.M. ten; Verhagen, Jan ; Ittersum, Martin K. van, 2017. Trade-offs in soil fertility management on arable farms. Agricultural Systems 157 . - p. 292 - 302.
D’Hose, T., L. Molendijk, L. Van Vooren, W. van den Berg, H. Hoek, W. Runia, F.K. van Evert, H.F.M. ten Berge, A. Spiegel, T. Sandèn, C. Grignani, G. Ruysschaert, 2018. Responses of soil biota to non- inversion tillage and organic amendments: An analysis on European multiyear field experiments. Pedobiologia - Journal of Soil Ecology 66, 18-28.
Hijbeek, R. ; Berge, H.F.M. ten; Whitmore, A.P. ; Barkusky, D. ; Schroder, J.J. ; Ittersum, M.K. van. 2018. Nitrogen fertiliser replacement values for organic amendments appear to increase with N application rates. Nutrient Cycling in Agroecosystems 110 (1). - p. 105 - 115.
Hijbeek, R. ; Ittersum, M.K. van; Berge, H.F.M. Ten; Gort, G. ; Spiegel, H. ; Whitmore, A.P., 2017. Do organic inputs matter ? A meta-analysis of additional yield effects for arable crops in Europe. Plant and Soil 411 (1). - p. 293 - 303.
Hijbeek, R. 2017. On the role of soil organic matter for crop production in European arable farming. PhD thesis, Wageningen University. Promotor M.K. van Ittersum, co-promotor H.F.M. ten Berge. 211 p.
Leite, Márcio F.A. ; Pan, Yao ; Bloem, Jaap ; Berge, Hein ten; Kuramae Izioka, Ayumi, 2017. Organic nitrogen rearranges both structure and activity of the soil-borne microbial seedbank. Scientific Reports 7.
Turpin, N., ten Berge, H., Grignani, C., Guzmán, G., Vanderlinden, K., Steinmann, H.-H., Siebielec, G., Spiegel, A., Perret, E., Ruysschaert, G., Laguna, A., Giráldez, J.V., Werner, M., Raschke, I., Zavattaro, L., Costamagna, C., Schlatter, N., Berthold, H., Sandén, T., Baumgarten, A., 2017. An assessment of policies affecting Sustainable Soil Management in Europe and selected member states. Land Use Policy, 66, pp. 241-249. DOI: 10.1016/j.landusepol.2017.04.001
Zavattaro, Laura ; Bechini, Luca ; Grignani, Carlo ; Evert, Frits K. van; Mallast, Janine ; Spiegel, Heide ; Sandén, Taru ; Pecio, Alicja ; Giráldez Cervera, Juan Vicente ; Guzmán, Gema ; Vanderlinden, Karl ; Hose, Tommy D'; Ruysschaert, Greet ; Berge, Hein F.M. ten, 2017. Agronomic effects of bovine manure : A review of long-term European field experiments. European Journal of Agronomy 90 . - p. 127 - 138.
Hijbeek, R., A.A. Pronk, M.K. van Ittersum, H.F.M. ten Berge, J. Bijttebier, A. Verhagen, 2018. What drives farmers to increase soil organic matter? Insights from the Netherlands. Soil Use and Management. DOI: 10.1111/sum.12401. Published online . 15p.

Rapporten

Bart Timmermans, Geert-Jan van der Burgt, Burret Schurer, Natalie Bakker, Paulien
van Asperen, Marjoleine Hanegraaf. 2023 - Effecten van landbouwkundige maatregelen op organische stof-, stikstof-, en fosfaatbalansen.
van den Dool, C. H., de Wit, D. C. N., de Haan, J. J., & Postma, R. 2022 - Effect verlaagde fosfaataanvoer op het organische stofgehalte: Consequenties van de nieuwe fosfaatindicator op kleigrond. Rapport Nutriënten Management Instituut ; No. 1883.N.22. Nutriënten Management Instituut.
Van der Burgt GJ & MC Hanegraaf. 2021 - Scenarioberekeningen met NDICEA. Modelberekeningen in de systeemproeven Bodemkwaliteit op Zand en BASIS. Rapport WPR-880, Wageningen.
Hanegraaf MC, Nienhuis C, Vervuurt W, Selin Noren I, Van Geel W & J. de Haan. 2021 - Kengetallen HC en EOS van organische meststoffen en bodemverbeteraars. Verkenning van oude en nieuwe waarden met het oog op actualisatie. Tussenrapportage. Rapport WPR-873, Wageningen.
Wieke Vervuurt, Marjoleine Hanegraaf, Albert Jan Olijve. 2021. Trends in organische stof - Resultaten van het Bedrijven Netwerk Bodemmetingen.
J.J. de Haan, G.W. Korthals, M.C. Hanegraaf, J. Postma, F.M. van Egmond, A.J. Olijve, P. van Asperen, W. Vervuurt, S. Rombout, A. Zwijnenburg, J. Tolhoek, D. Simonse, R. Schierholz, K. Teuling, V. Kurm, P. Brinkman, G. Bongiorno, M. Zwetsloot, J. W. van Tintelen, J. Bloem, J. Visser, S. Jansen, A. Ramaker, Gaastra, M. Spoor & M.T. Schilder. 2021 - Bodemkwaliteitsmetingen 2019 in Bedrijvennetwerk Bodemmetingen. Eerste analyse van de meetresultaten 2019 van integrale bodemkwaliteit op 16 akkerbouwbedrijven. Rapport WPR-888, Wageningen.
Bakker, N.L., G.J. van der Burgt & C.J. Koopmans. 2020 - Effecten van de meerjarige opbrengsten van verschillende typen organische stof op de opbrengststabiliteit, mineralenbalansen en uitspoelingsverliezen – Resultaten van 20 jaar Mest als Kans. Publicatienummer 2020-041 LbP.
Van Geel W, De Haan J, Hanegraaf MC & R Postma. 2019 - Doorontwikkeling classificatieschema organische-stofrijke meststoffen. Rapport WPR-project 3750384500, Wageningen.
Natalie L. Bakker, Geert Jan van der Burgt, Chris J. Koopmans, 2020. Evaluatie van de méérjarige effecten van verschillende typen organische stof op de opbrengststabiliteit, mineralenbalansen en uitspoelingsverliezen; Resultaten van 20 jaar Mest als Kans. LBI 2020-041 LbP, 26 p.
Natalie L. Bakker, Geert Jan van der Burgt en Chris J. Koopmans. 2020. Effecten van bemesting op opbrengststabiliteit, uitspoeling en mineralenbalansen.
Koopmans, C.J., B. Timmermans, J.P. Wagenaar, J. van ’t Hull, M. Hanegraaf en J. de Haan (2019). Evaluatie van maatregelen voor het vastleggen van koolstof. Resultaten uit Lange Termijn Experimenten (LTE’s). Wageningen UR, CLM en Louis Bolk Instituut, 54 p. en bijlagen.
Haan, J.J. de, 2019. Resultaten Project 2.2e Bodem- en Klimaatkennis gerelateerd aan de PPS Beter Bodembeheer. In het kader van het klimaatprogramma Slim Landgebruik. Wageningen Research, Rapport WPR-800 24 blz.
Haan, J.J. de, M. Wesselink, W. van Dijk, H.A.G. Verstegen, W.C.A. van Geel, W. van den Berg. 2017. Effect van organische stofbeheer op opbrengst, bodemkwaliteit en stikstofverliezen op een zuidelijke zandgrond. Resultaten van de gangbare bedrijfssystemen van het project Bodemkwaliteit op zand in de periode 2011-2016. Wageningen Research, Rapport WPR-754. 108 blz.; 31 fig.; 45 tab.; 51 ref. https://doi.org/10.18174/440226 + datafile: https://doi.org/10.17026/dans-x3n-64rp
Haan, Janjo de, Marie Wesselink, Wim van Dijk, Harry Verstegen, Willem van Geel, Wim van den Berg, 2017. Biologisch teelt op zuidelijke zandgronden: opbrengst, bemesting, bodemkwaliteit en stikstofverliezen; Resultaten van het biologische bedrijfssysteem van het project Bodemkwaliteit op zand in de periode 2000-2016. Wageningen Research, Rapport WPR-755. 100 blz.; 27 fig.; 37 tab.; 47 ref. https://doi.org/10.18174/440225 + datafile: https://doi.org/10.17026/dans-27s-zkxe
Imke Harms, Romke Postma, Kimberly van de Vegt & Janjo de Haan. 2019. Input values for the organic matter balance: catch crops and crop residues. NMI-report 1740.N.18. Wageningen, Nutrient Management Institute NMI B.V.
Heijboer, Amber, Peter de Ruiter, George Kowalchuk, Jaap Bloem en Paul Bodelier. Helderheid over de rol van microben in de bodem. In: Samen werken aan Biodiversiteit. Resultaten uit het ‘Onderzoeksprogramma Biodiversiteit werkt’ in de praktijk. Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, Den Haag, september 2017, pp. 35-38.
Koopmans, C.J. and J. Bloem. 2018. Soil quality effects of compost and manure in arable cropping: Results from using soil improvers for 17 years in the MAC trial. Rep. 2018-001 LbP. Louis Bolk Instituut, Bunnik. 40 p.
Luppa. 2018. Manure as a chance. Analysis of agro-ecosystems fertilized with soil improvers for 19 years. Louis Bolk Institute and Wageningen University & research. SBL-70424.
C. Koopmans. 2018. Soil quality effects of compost and manure in arable cropping - Results from using soil improvers for 17 years in the MAC trial. Rapport nr 2018-001 LbP.
Hanegraaf, Marjoleine, Willem van Geel, Wim van de Berg, Janjo de Haan, 2019. Afbraaksnelheid bodem organische stof. Tussenrapportage. Perceelsspecifieke schatting uit bodemparameters. Wageningen Research.

Vakbladartikelen

Luuk Meijering 2023e. 26 april 2023. Verbeterde cijfers voor berekenen organische stofbalans. Boerderij 108, no. 30, pag. A18 + A19.
Beekman, J. & J.J. de Haan. 5 juli 2022. Belonen koolstof vastleggen nog ver weg. Boerderij.
Wiepie Haagsma, Leendert Molendijk, Janjo de Haan, Willem van Geel. 25 maart 2022. Stikstof in groenbemester aanboren als bron. Groenten & Fruit, No. 6, pag. 30-32, 3 pagina's.
Organische stof is sleutel tot de bodem - Groenten & Fruit, 4 november 2022
Schat aan kennis beschikbaar over bodem, nutriënten en kringlopen - Boom in Business, 19 oktober 2022.
Presentaties Praktijkdag Bodem en Kringlopen digitaal - Greenity, 18 oktober 2022.
Kennis van stabiliteit organische stof helpt teler bij volgende gewassen - Akkerwijzer, 26 september 2022.
Verschillen organische stofbalans groot binnen regio’s, handelen boer bepalend. Interview met Marjoleine Hanegraaf en Wieke Vervuurt - Akkerwijzer, 31 december 2021.
Arnout den Ouden: ‘Deze grond heeft wat meer rust nodig’. Interview met Arnout den Ouden - TopBodem, 19 mei 2021.
Jos Keijbets: gezonde grond die goed opbrengt is mijn graadmeter. Interview met Jos Keijbets - TopBodem, 18 mei 2021.
Organische stof: boerenmanagement van grote invloed TopBodem. Interview met Marjoleine Hanegraaf en Wieke Vervuurt – Akkerwijzer, 3 mei 2021.
Organische stofbalans met actuele cijfers. Nieuwe Oogst, 27 februari 2021.
Jorg Tönjes, Marjoleine Hanegraaf & Wieke Vervuurt. Onderzoek: bodemkwaliteit op peil houden binnen fosfaatnormen. Interview met Marjoleine Hangeraaf en Wieke Vervuurt - Topbodem, 21 december 2020.
Meer organische stof betekent meer vocht. Interview met Janjo de Haan en Marjoleine Hanegraaf - Nieuwe Oogst 11 mei, 2019.
WUR: geen trend in opbouw organische stof - Interview met Wieke Vervuurt. Nieuwe Oogst, 10 september 2022
M. Hanegraaf en W. Vervuurt, 2020. Nieuwsbericht ‘Een typisch najaarsklusje: de OS-balans opmaken’. Bericht Beterbodembeheer 16-11-2020.
Jonkheer, E. (2019). Werken aan bodemvruchtbaarheid: ‘Bodem en plant voeden loont’. Akkerwijzer nr. 2 2019.
Jorg Tonjes, Henk Wosten, Marjoleine Hanegraaf, Janjo de Haan (2019). Meer organische stof betekent meer vocht. Nieuwe Oogst 11 mei 2019 p37.
Jorg Tonjes, Janjo de Haan. 2018. Spelen met meer variabelen voor op peil houden organische stof. Akkerwijzer. 28/11/2018.
Verstegen, Stan & Haan, Janjo de. 2018. Jaren onderzoek levert nog geen duidelijkheid, Groenten & Fruit, 2018-03-02
Reindsen, Han; Balen, Derk van; Haan, Janjo de. 2018. Project teelt zonder mest zit zonder geld, Nieuwe Oogst, 2018-03-24.
Tönjes, Jorg & Haan, Janjo de. 2018. Zuinig bemesten op zand kost opbrengst, Nieuwe Oogst, 2018-03-31
Haan, J.J. de; Asperen, P. van; Cuperus, Fogelina. 2018. Positief effect compost op suikeropbrengst, Akkerwijzer 13 (2018)5. - ISSN 2588-9397 - p. 38 - 39.
Meijering, L & C. Koopmans. 2018. Bodem sturen met mestkwaliteit. Boerderij 28 mrt 2018.
Koopmans, C. 2018. Sturen met Mestkwaliteit. Investeren in 'oude kracht' loont. Ekoland, april 2018.
Bloem, Jaap 2018. Bodemleven stimuleren. Column in Grond! 1 (3) p. 12, zomer 2018.
Schouten, Ton, Jaap Bloem, Ron de Goede, Nick van Eekeren, Joachim Deru, Marleen Zanen, Wijnand Sukkel, Derk van Balen, Gerard Korthals en Michiel Rutgers. 2018. Niet-kerende grondbewerking goed voor de bodembiodiversiteit? - Veldexperimenten uitgelicht. Bodem nr. 3 juni 2018, p.20-23.
Bloem, Jaap. Interview. Harde werkers onder de grond. Veeteelt JANUARI 1/2 2018, p 28.-29.

Video